Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) jest schorzeniem powszechnie bagatelizowanym, ponieważ nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życiu. Jest jednak chorobą, która stanowi poważny problem społeczny – występuje często, przewlekle, obniża jakość życia, powoduje zwiększoną absencję w pracy oraz problemy psychospołeczne zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Mimo że przyczyny zachorowania na AZS nie są dokładnie znane, wiadomo jednak, że w większości przypadków
choroba pojawia się na tle alergicznym, a także uwarunkowana jest genetycznie.
Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła i nawracająca choroba skóry, charakteryzująca się silnym świądem oraz widocznymi zmianami skórnymi. Pojawiają się one w różnych miejscach i mają różne nasilenie w zależności od wieku osoby chorej. AZS najczęściej dotyka dzieci do piątego roku życia oraz młodzież. Objawy atopowego zapalenia skóry stwierdzono aż u 15-20 procent dzieci będących w wieku szkolnym. Oczywiście nie oznacza to, że schorzenie nie dotyczy dorosłych, ponieważ średnio co 20 dorosły człowiek ma objawy AZS. W ciągu ostatnich 20 lat zwiększyła się także znacznie liczba chorujących na AZS – obecnie na to schorzenie zapada trzy razy więcej osób niż w latach 80.
Jednym z mechanizmów zachorowalności na AZS są skłonności genetyczne. U większości pacjentów cierpiących na AZS mamy do czynienia także z tzw. atopią, czyli nadreaktywnością różnych narządów, na przykład, skóry czy śluzówki przewodu oddechowego – na czynniki drażniące, tzn. alergeny. Upraszczając – dochodzi do zaburzeń mechanizmów regulujących i do nadprodukcji tzw. przeciwciał IgE. U większości chorych na AZS stwierdza się podwyższone poziomy tych właśnie przeciwciał w surowicy krwi.
Atopowe Zapalenie Skóry ma w głównej mierze podłoże alergiczne. W AZS kluczowe znaczenie ma rola alergenów. U niemowląt i małych dzieci na rozwój tej choroby mają wpływ przede wszystkim alergeny pokarmowe, u dzieci przedszkolnych i szkolnych zaczynają mieć wpływ także alergeny powietrzno pochodne. U młodzieży i osób dorosłych dodatkowo niekorzystnie wpływają czynniki psychiczne i sytuacje stresowe. U wszystkich chorych czynnikami prowokującymi zaostrzenia zmian i nawroty może być zanieczyszczenie środowiska, a także klimat. Groźne mogą być u niektórych chorych alergeny pokarmowe, ponieważ ich spożycie u osób uczulonych wywołuje natychmiastową reakcję alergiczną. Najczęściej występuje alergia na mleko krowie i jego produkty, jaja kurze, czekoladę, owoce cytrusowe, drobno pestkowe, ryby, soję, pszenicę oraz orzeszki ziemne. Jeśli chodzi o alergeny powietrzno pochodne, to należą do nich roztocza kurzu domowego, alergeny pyłków roślin przenoszone przez wiatr na duże odległości, a także alergeny pochodzenia zwierzęcego, znajdujące się m.in. w sierści i naskórku zwierząt.
Najważniejszymi i najbardziej uciążliwymi objawami atopowego zapalenia skóry są świąd i zmiany skórne, a przede wszystkim przewlekłość i nawrotowość tych objawów. Na skórze często pojawiają się silnie swędzące, rumieniowe grudki, które zlewają się w ogniska rumieniowo-naciekowe, liczne wydrapania, mogą pojawiać się także nadżerki, powierzchnie sączące. Ogniska dłużej trwające przybierają formę rumieniowo-złuszczającą. U niemowląt zmiany takie pojawiają się najczęściej na twarzy, szyi, na tułowiu i kończynach, u dzieci małych na kolanach, podudziach, dłoniach, śródstopiach, ale także na tułowiu. U dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych AZS występuje przede wszystkim na zgięciowych powierzchniach kończyn (doły łokciowe i podkolanowe).
By pozbyć się Atopowego Zapalenia Skóry należy, przede wszystkim, leczyć zmiany skórne, doprowadzając do jak najszybszego ich ustąpienia, zmniejszać świąd i prowadzić systematyczną, prawidłową pielęgnację skóry. Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich lat wykazały, że u chorych z AZS istnieje genetyczny defekt funkcji bariery naskórkowej, powodujący suchość skóry. Właśnie likwidowanie suchości skóry stało się jedną z podstawowych zasad terapii. Należy pamiętać, że objawy AZS nasilają m.in. takie czynniki, jak: wysoka temperatura, suche powietrze, pocenie się, noszenie ubrań z tworzyw sztucznych, działanie dymu tytoniowego.
